Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği

M. Mustafa UZAN
TAHUD Hukuk Departmanı Komisyon Başkanı

‘Aut viam inveniam aut faciam’ (Ya bir yol bulacağız ya da bir yol yapacağız.)
Filler ile Alpler'i geçmenin imkânsız olduğunu söyleyen komutanlara cevap olarak Hannibal'a atfedilen Latin atasözü.

Değerli meslektaşlarım;

Hepimiz ülkemizin farklı şehirlerindeki tıp fakültelerinden mezun olduktan sonra aile hekimliği ihtisasında minimum 3 yıl dirsek çürüterek uzman tabip unvanını aldık. Peki ya sonrası? Kıymetli meslektaşlarımız atandığı mecburi hizmet ilinde aklında birçok soru veya sorunla baş başa kalmaktadır. Aile sağlığı merkezinde hekimlik yapmak, ilçe sağlık müdürlüğünde çalışmak, entegre hastanelerde nöbet sorunsalıyla boğuşmak arasında gidip gelmektedir. Ev taşıma, yeni bir düzen kurma gayretinde, gittiği şehirde işlerini yoluna koymaya çalışan meslektaşlarımız bazen de adaptasyon sorunu yaşayarak mecburi hizmet süreçleri olumsuz bir şekilde devam etmektedir. Dilerseniz bu yazıda hem hukuksal açıdan hem de mevzuat bakımından bir aile hekimliği uzmanın devlet hizmet yükümlülüğü konusu ele alalım.

Eğitim ve Araştırma Hastanelerinden veya Üniversiteye bağlı hastanelerin aile hekimliği anabilim dallarından başarılı bir sınav sonrası mezun olan meslektaşlarımızın isim listeleri ilgili hastanenin personel-atama biriminden bakanlığın Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne bildirilmektedir. Bildirilen uzman tabip isimleri en yakın devlet hizmet yükümlülüğü kurasına alınmaktadırlar.(1) Takip eden süreçte Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün sitesinde kuraya alınan kişilerin isim listeleri yayımlanarak bir atama takvimi belirlenmektedir. Site üzerinde nasıl tercih yapılacağına ait yardım görselleri yer almaktadır.(2) Uzman hekimlerimiz tercihlerini yaparken yazmak istediği hastanenin veya ilçe sağlık müdürlüğünün idaresini önceden arayarak bilgi almasında yarar vardır. Eş veya sağlık mazereti kapsamında başvuru yapacak ise evraklarını belirtilen tarih aralığında eksiksiz bir şekilde göndermelidir. Evrak gönderme sürecinde yaşanılan olumsuzlukların telafisi maalesef ilgili şehre atandıktan ve oraya başlayış yaptıktan sonra yapılabilmektedir.

Atanan meslektaşımız; artık tebligatının yayınlanmasını bekleme sürecindedir. Tebligatı yayımlanan hekimimiz hastanesinden resmi ayrılış işlemlerini başlatabilir.

Yeni yerine başlamadan önce gideceği şehre ve ilçeye göre alacağı yol harcırahını hesaplatarak kurumdan talep edebilir.(3) Hali hazırdaki kanuna göre ayrılış işleminden sonra başka bir ile atananlar atama emirlerinin kendilerine tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde o yere hareket ederek, aynı ile atananlar ise atama emirlerinin kendilerine tebliğ gününü, izleyen iş günü içinde yeni kurumuna başlamak zorundadırlar.(4)

Aile Hekimliği Uzmanları il-ilçe sağlık müdürlüklerine, entegre hastanelere, devlet hastanelerine ve 3. Basamak sağlık kuruluşlarına atanabilmektedir. Atanan hekim ilgili kuruma ayrılış esnasında verilen evraklarla beraber başlangıcını yapar. Artık takip eden ay uzman tabip maaşını e-bordrosunda görebilecektir. Bununla beraber derece ve kademe ilerleyişini de yine özlük işleri biriminden takip edebilir.

İlçe entegre veya devlet hastanelerine atanan arkadaşlarımız hastane idaresinden poliklinik hizmeti yürütmek maksadıyla gerekli oda ve şartları talep edebilirler. Bu noktada bazen meslektaşlarımız o ilçe devlet hastanesinin nöbet havuzuna dâhil edilip edilmeme konusunda kararsızlık yaşamaktadırlar. Entegre hastaneler yönergesine göre ‘tüm hekimler mübadele usulü nöbet tutarlar’ denilmektedir.(5) Aynı zamanda tüm belediye ve ilçe sınırları içerisinde tüm hekimlere adli defin/icap nöbeti de yazılabilmektedir ve buna baştabip karar vermektedir. Devlet hastanelerine atanan meslektaşlarımız adli icapla yükümlü değildirler. Sadece hastane içi işleyişlerden sorumludur. Bu hastanelerin olduğu ilçelerde zaten ayrıca ilçe sağlık müdürlüğü bulunmaktadır.

Uzman hekim meslektaşlarımız arzu ederlerse il içi aile hekimliği yerleştirme kuralarına da katılabilirler. Burada dikkat edecekleri nokta henüz devlet hizmet yükümlüsü oldukları için gelişmişlik düzeyine göre kendi ilçe ve altındaki ilçelerin aile sağlığı merkezlerine yerleşebilirler.(6) Tabi ki devlet hizmet yükümlülükleri bittikten sonra 3’e 1 kuralının uygun olduğu tüm il geneli aile sağlığı merkezlerine yerleşebilirler. İlgili ilin yerleştirme kuraları o ilin il sağlık müdürlüğüne ait resmi internet sitesinde ilana çıkılarak istenilen evrak ve yerleştirme takvimi yer almaktadır. İlgili siteleri dönem dönem takip etmek faydalı olacaktır. Bu dönemde meslektaşlarımızın aklına ‘Muvafakat’ ile ilgili bazı sorular takılmaktadır. Aile Hekimliği Uzmanlarının son genelgeye göre sözleşmeli aile hekimliği uygulamasına geçişinde herhangi bir muvafakat sorunu yoktur.(7) Ama ilgili genelgeyi okumalarını, 7. ve 9. maddeye dikkat etmelerini tavsiye ederim.

Hastanede poliklinik hizmeti veren meslektaşlarımız, asistanlık sürecinde edindiği tüm yetilerle, SUT’a göre çıkarabildiğimiz ilaç raporlarını çıkarabilir, hastalarının takibini yapabilir, erişkin-çocuk tüm yaş gruplarının birinci basamak tedavisini, evde bakım ve yaşam merkezlerinin sorumluluğunu üstlenebilir. İlçe sağlık müdürlüğünde görev alan arkadaşlarımız ise yine evde bakım, yaşam, sigara bıraktırma (sertifikası olanlar için), bölümlerinin yanı sıra il-ilçe sağlık müdürlüğünün verdiği mevzuat gereği aile hekimliği denetleme, mesai içi adli tabiplik, çevre ve toplum sağılığını ilgilendiren görevleri yürütebilir.

Hekim arkadaşlarımız 4924 no’lu sözleşmeli kadrosuna da geçiş yapabilirler. Sözleşmeli kadroya geçiş için hali hazırdaki son genelgeye göre devlet hizmet yükümlülüğünün son 6 ayı içerisinde olması gerekmektedir. Uygun kontenjan ve pdc varlığında, bazı performans kriterleri belirlenerek geçiş sağlanabilir.(8) Yine geçiş ilanları ve takvim o ilin il sağlık müdürlüğüne ait resmi internet sitesinde yer almaktadır.

Bu dönemlerde meslektaşlarımızı ilgilendiren bir diğer husus ise geçici görevlendirmelerdir. Devlet hizmet yükümlülüğü sırasında başka bir hastaneye veya başka bir ilçeye görevlendirme mümkündür. Bu konuda atama ve yer değiştirme mevzuatının 11. Maddesini incelemek faydalı olacaktır.(9)

Devlet hizmet yükümlülüğünü bitiren hekim, aile hekimliği uygulamasında mevcut biriminde 1 yılını da doldurmuş ise iller arası aile hekimliği kurası ile il değişikliği yapabilir. (örnek için kaynağa bakınız)(10) Devlet hizmet yükümlülüğü bitmiş ve aile hekimliği uygulamasında yer almıyorsa bu kez il değişikliği için isteğe bağlı yer değiştirme suretiyle olan atama kuralarına göre il değişikliği yapabilirler. (Örnek için kaynağa bakınız)(11) Her iki yolda da hizmet puanı esas alınmaktadır. Hizmet puanı bağlı olunan kurumun özlük işleri biriminden öğrenilebilir.

Görüldüğü üzere aile hekimliği uzmanlığı oldukça geniş atanma ve çalışma perspektifine sahip bir branş olduğu ortadadır. Bu durumu değerlendirmek meslektaşlarımızın takdiridir. Elbette ki uygun şartlar altında, optimum koşullarda çalışmak her hekimin arzusudur. Fakat bazı şartları olgunlaştırmak, belirli standartlara ulaştırmak ve bir hedef için çalışmak kendi elimizdedir. Önümüzdeki atanma döneminde tüm hekimlerimize güzel, sağlıklı ve başarı dolu bir çalışma hayatı dileriz.

Kaynaklar